Hoe werkt een sprinklerinstallatie?

Een sprinklerinstallatie is een automatische brandbeveiligingsinstallatie die al meer dan 130 jaar wordt toegepast. Het is ontworpen om een brand te beheersen of onder controle te houden tot de brandweer arriveert. Het systeem activeert alleen waar en wanneer er daadwerkelijk brand is.

Onderdelen

Een basisinstallatie bestaat uit:

• Een betrouwbare waterbron (tank, bron, leidingnet)
• Een pompinstallatie
• Leidingwerk
• Sprinklerkoppen
• Alarmkleppen en afsluiters 

De installatie wordt per brandcompartiment ontworpen, afgestemd op het type ruimte: een hotelkamer vereist een andere aanpak dan een logistieke hal.

Activering

Sprinklerkoppen bevatten een smeltelement of glaasje, dat breekt bij een specifieke temperatuur. Alleen de sprinkler(s) boven de brand worden geactiveerd. Er is dus nooit sprake van dat “alle sprinklers tegelijk” afgaan, zoals in films. Meestal worden er slechts twee tot drie sproeikoppen geactiveerd.

Verschillende soorten sprinklerkoppen

De sproeihoeveelheid en het type kop zijn afhankelijk van de brandbelasting. In logistieke ruimtes komt er per minuut bijvoorbeeld 300 liter water uit een kop, terwijl dit in een hotelkamer 40 liter is.

Doel van sprinklers: beheersing, geen volledige blussing

Een sprinkler voorkomt dat een brand zich uitbreidt. Het koelt en vertraagt de brand, zodat mensen veilig het gebouw kunnen verlaten. In de praktijk wordt een brand vaak geblust door de sprinkler zelf, maar officieel is het systeem bedoeld voor beheersing.

Regels en verplichtingen

De overheid stelt via het Bouwbesluit vast wanneer een sprinklerinstallatie verplicht is. Daarnaast kunnen verzekeraars of gebouweigenaren kiezen voor extra bescherming uit continuïteitsoverwegingen.

Ontwerp en certificering

Er zijn Europese en Amerikaanse normen voor ontwerp: onder andere de EN-norm, de NFPA en de FM-norm. Elke installatie wordt op maat ontworpen op basis van het risico. Daarna volgt een onafhankelijke inspectie en jaarlijkse keuringen.

Onderhoud en kosten

Sprinklerinstallaties vergen regelmatig onderhoud: tweewekelijkse testen, viermaandelijkse en jaarlijkse inspecties. Grote klanten spreiden de kosten over meerdere verdiepingen of units. Naast de initiële investering moet je ook rekening houden met jaarlijkse onderhoudskosten. Die kunnen enkele duizenden euro’s per jaar bedragen, afhankelijk van de complexiteit van de installatie. Veel eigenaren kiezen daarom voor een onderhoudscontract met een erkend installateur, zodat ze zeker zijn van tijdige keuringen en 24/7 service bij storingen.

Waardevolle investering

Hoewel de installatie en het onderhoud prijzig kunnen zijn, wegen deze kosten vaak op tegen de mogelijke schade die door brand veroorzaakt wordt. Zeker in omgevingen waar bedrijfscontinuïteit, mensenlevens of het behoud van historisch vastgoed op het spel staan, is een goed onderhouden sprinklerinstallatie een waardevolle investering.

Aantal benodigde sprinklers

Het bepalen van het aantal sprinklers in een gebouw is maatwerk. Hiervoor zijn internationale normen beschikbaar, zoals de Europese EN-norm, de Amerikaanse NFPA en de FM Global-norm. Deze normen geven richtlijnen voor ontwerp, installatie en het type sprinklerkop per gebruiksfunctie.

De hoeveelheid sprinklers is afhankelijk van onder andere:

• De oppervlakte en indeling van de ruimte
• De brandbelasting van de materialen in het compartiment
• De hoogte van het gebouw en stellingen (bijvoorbeeld in logistieke hallen)
• De gewenste dekking en de grootte van het gebied dat één sprinkler kan beschermen

Vuistregel aantal sprinklers

Een veelgebruikte vuistregel voor een te beveiligen complex is: deel het aantal vierkante meters door tien om een indicatie te krijgen van het aantal benodigde sproeikoppen. Maar uiteindelijk wordt elk systeem individueel ontworpen. In parkeergarages bijvoorbeeld, schrijft de norm soms voor dat je moet rekenen op twaalf sprinklers die gelijktijdig kunnen afgaan. Ook als de kans klein is dat dat gebeurt, moet het systeem daarop berekend zijn. Dit betekent dat ook de pomp en watercapaciteit hierop afgestemd moeten worden. Het maken van een sprinklerontwerp kan daarom niet zonder tekeningen, informatie over het gebruik van het gebouw en de juiste normkeuze. Pas dan kan een installateur exact bepalen hoeveel sprinklers er nodig zijn, welk type, en wat de installatie moet aankunnen.